Choroby oczu dotykają wiele osób w różnym wieku. Oczy są jednym z najważniejszych organów zmysłów człowieka, a jednocześnie jednym z najbardziej delikatnych. Współczesny styl życia, nasilona ekspozycja na światło ekranów, promieniowanie UV czy czynniki środowiskowe, mogą prowadzić do różnorodnych schorzeń oczu. Wśród nich zaćma i jaskra stanowią dwie z najczęstszych przyczyn utraty wzroku na świecie. Jakie jeszcze choroby dotykają nasze oczy?
Choroby oczu – zaćma
Zaćma to postępujące zmętnienie soczewki oka, która prowadzi do stopniowego pogorszenia jakości widzenia. Zaćma może wynikać z procesu starzenia się oka, urazów, ekspozycji na promieniowanie UV, chorób takich jak cukrzyca czy stosowania niektórych leków.
Początkowo zaćma objawia się jako niewielkie pogorszenie ostrości wzroku, rozmazanie obrazu, problem z widzeniem przy słabym oświetleniu lub odczucie podwójnego widzenia w jednym oku. Główną metodą leczenia zaćmy jest chirurgia, polegająca na usunięciu zmętniałej soczewki i zastąpieniu jej sztuczną.
Jaskra
Jaskra to grupa chorób oczu charakteryzujących się uszkodzeniem nerwu wzrokowego, co najczęściej jest wynikiem podwyższonego ciśnienia wewnątrzgałkowego.
Wiele czynników może przyczynić się do rozwoju jaskry, w tym genetyka, wiek, urazy oka, a także współistniejące choroby jak cukrzyca. W początkowych stadiach jaskra może nie dawać objawów. W miarę postępu choroby pacjent może zauważyć utratę bocznego (peryferyjnego) pola widzenia, ból oka, czerwone oczy, widzenie hal wokół świateł. Leczenie jaskry polega przede wszystkim na obniżeniu ciśnienia wewnątrzgałkowego. Może to być osiągnięte za pomocą kropli do oczu, leków doustnych, laseroterapii lub operacji.
Choroby oczu – zwyrodnienie plamki żółtej AMD
Plamka żółta, zwana również makulą, to centralna część siatkówki odpowiedzialna za ostrość naszego widzenia. Zwyrodnienie plamki żółtej (ZPŻ) to schorzenie, które atakuje właśnie ten obszar oka i jest jednym z głównych powodów utraty wzroku wśród osób starszych. W wyniku zwyrodnienia plamki żółtej komórki makuli ulegają zniszczeniu, co prowadzi do utraty centralnego widzenia, odpowiedzialnego za rozpoznawanie twarzy, czytanie czy prowadzenie pojazdu.
Zwyrodnienie plamki żółtej można podzielić na dwa główne typy:
Suche ZPŻ: Jest to najczęstsza forma choroby, stanowiąca około 85-90% przypadków. Charakteryzuje się powolnym postępowaniem i tworzeniem się drobnych złogów (druz) pod siatkówką.
Wilgotne ZPŻ: Choć stanowi tylko około 10-15% przypadków, jest bardziej agresywną formą choroby. Polega na nieprawidłowym wzroście naczyń krwionośnych pod siatkówką, co może prowadzić do krwawień i gwałtownej utraty wzroku.
Przyczyny ZPŻ nie są do końca poznane, ale wiele czynników ryzyka zostało zidentyfikowanych:
- wiek – ZPŻ jest częściej diagnozowane u osób powyżej 50. roku życia
- genetyka – osoby z rodzinną historią ZPŻ są bardziej narażone na rozwinięcie choroby
- palenie tytoniu – palacze mają większe ryzyko rozwoju ZPŻ
- dieta uboga w antyoksydanty – niewystarczające spożywanie warzyw i owoców może zwiększać ryzyko.
Nie ma lekarstwa na suche ZPŻ, ale odpowiednia dieta bogata w antyoksydanty i witaminy (np. luteina, zeaksantyna) może pomóc spowolnić postęp choroby. Wilgotne ZPŻ jest leczone za pomocą iniekcji do oka, laseroterapii czy chirurgii.
Aby zmniejszyć ryzyko ZPŻ regularnie poddawaj się badaniom wzroku, rzuć palenie, dbaj o zdrową dietę i chroń oczy przed nadmiernym nasłonecznieniem
Zapalenie spojówek
Spojówka to cienka, przezroczysta błona śluzowa pokrywająca wewnętrzną powierzchnię powieki i przednią część gałki ocznej. Zapalenie spojówek, jak sama nazwa wskazuje, jest stanem zapalnym tej błony. Może być spowodowane infekcją lub reakcją alergiczną.
Zapalenie spojówek to częsta choroba oczu. Charakteryzuje się zaczerwienieniem, swędzeniem, pieczeniem oraz zwykle obfitym łzawieniem.
Zapalenie spojówek może mieć kilka przyczyn:
- infekcje – najczęściej zapalenie spojówek wywołane jest przez wirusy lub bakterie. Wirusowe zapalenie spojówek jest zwykle łagodne, ale bardzo zaraźliwe.
- alergie – pyłki, sierść zwierząt, kurz domowy oraz inne alergeny mogą wywołać alergiczne zapalenie spojówek
- czynniki chemiczne -dym, chlor w basenach czy środki chemiczne mogą podrażnić spojówkę prowadząc do jej zapalenia.
- czynniki mechaniczne -ciało obce w oku, uszkodzenie mechaniczne.
Wśród typowych objawów zapalenia spojówek można wymienić zaczerwienienie oka, ale również swędzenie, pieczenie, uczucie piasku pod powiekami. Doświadczać możemy obfitego łzawienia. W przypadku infekcji bakteryjnej wydzielina z oka może być gęsta i ropna.
Leczenie zapalenia spojówek zależy od jego przyczyny:
- zapalenie wirusowe -zwykle ustępuje samoistnie po kilku dniach. W niektórych przypadkach lekarz może zalecić stosowanie sztucznych łez lub innych leków łagodzących objawy
- zapalenie bakteryjne – leczone jest kroplami lub maściami z antybiotykiem.
- alergiczne zapalenie spojówek – stosuje się krople przeciwalergiczne oraz unika się kontaktu z alergenem
- zapalenie wywołane czynnikami chemicznymi – należy jak najszybciej przemyć oczy dużą ilością czystej wody i skonsultować się z lekarzem.
Suche oko
Suche oko to schorzenie wynikające z niedostatecznej produkcji łez lub ich złej jakości. Chociaż na pierwszy rzut oka może wydawać się to niewielkim problemem, dla wielu pacjentów może to prowadzić do dyskomfortu, bólu, a nawet do trwałego uszkodzenia powierzchni oka.
Suche oko występuje, gdy oczy nie produkują odpowiedniej ilości łez lub gdy łzy są złej jakości i szybko parują, nie zapewniając odpowiedniego nawilżenia. Łzy pełnią kluczową rolę w nawilżaniu oka, dostarczaniu składników odżywczych oraz w usuwaniu ciał obcych i zanieczyszczeń.
Przyczyną mogą być czynniki zewnętrzne – ekspozycja na suche powietrze, wiatr, długotrwałe patrzenie na ekran komputera, noszenie soczewek kontaktowych, ekspozycja na dym.
Czynniki medyczne to z kolei zaburzenia gruczołów Meiboma (odpowiedzialnych za produkcję lipidowej warstwy łzy), choroby reumatyczne, zabiegi chirurgiczne oka, stosowanie niektórych leków (np. antyhistaminików, leków na nadciśnienie).
Do czynników hormonalnych zaliczamy zmiany hormonalne u kobiet (np. w trakcie menopauzy).
Objawy suchego oka obejmują uczucie pieczenia, swędzenia lub drapania w oku, nadmierne łzawienie, zamglone widzenie, zaczerwienienie oczu, nietolerancję na światło. Pojawiają się problemy z noszeniem soczewek kontaktowych.
Leczenie suchego oka:
- krople nawilżające – dostępne bez recepty, krople nawilżające (sztuczne łzy) pomagają uzupełnić brakującą wilgoć i zabezpieczają powierzchnię oka
- leki na receptę – keki, takie jak cyklosporyna lub lifitegrast, które zmniejszają stan zapalny na powierzchni oka
- abiegi – zabiegi mające na celu zablokowanie przewodów łzowych, aby zatrzymać łzy w oku przez dłuższy czas.
- optymalizacja warunków otoczenia -stosowanie nawilżaczy powietrza, unikanie ekspozycji na wiatr i dym, regularne przerwy podczas pracy przy komputerze.
Choroby oczu takie jak zaćma czy jaskra mogą prowadzić do poważnych problemów z wzrokiem, a nawet do ślepoty. Kluczem do ochrony wzroku jest wczesna diagnostyka, regularne badania oraz odpowiednie style życia. Nawet w przypadku zaawansowanych schorzeń, nowoczesna medycyna oferuje skuteczne metody leczenia, które pozwalają na zachowanie dobrego wzroku przez wiele lat.